Salgında kapalı kalınan periyotta birçok bölümde yaşanan ciro kaybı ve artan hammadde fiyatları 1 Haziran’da başlayan açılmalar ile birlikte tüketiciye artırım olarak yansımaya başladı.
Aralıklarla 6 ay süren kapanma devri sonrası restorana, mağazaya ya da bir teknoloji marketine giren tüketiciler yüksek fiyatlarla karşılaştı. Yeme içme bölümünde yüzde 30’a kadar çıkan artırım oranı hazır giyimde yüzde 20, konaklamada ise yüzde 40’ı aştı.
Üretici fiyatları ile tüketici fiyatları ortasındaki makasın hâlâ açık olduğunu lisana getiren dal temsilcileri, hammadde fiyatlarında düşüş olmadığı takdirde birçok bölümde artırım dalgasının devam edeceği ihtarında bulundu.
KDV İNDİRİMİ GELMEZSE YENİ ARTIRIMLAR YOLDA
Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’in haberine nazaran; geçtiğimiz periyotta salgının tesirlerinin en ağır hissedildiği bölümlerden biri yeme-içme kesimi oldu. Restoran ve kafeler salgının başladığı 2020 Mart ayından bu yana 15 aya yakın kapalı kaldı.
Kesim şirketleri bu periyotta toplam cirolarının yüzde 5’ini geçmeyen online servis ve gel-al hizmeti verdi. Geçen müddette girdi fiyatlarının yüzde 40’a kadar arttığını lisana getiren kesim temsilcileri, açılma ile birlikte bunun yalnızca yüzde 20’sini fiyatlara yansıtabildiklerini anlattı.
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl, maliyetlerin son bir yılda yüzde 40’a varan artışı nedeni ile birtakım firmaların yüzde 10-20 ortası artırım yaptığını kaydetti.
Bingöl, “Pazar gününün açılması sayesinde cirolarda artış yaşanacağı için yeni bir artırım dalgası gerçekleşmesini beklemiyoruz” dedi. Öte yandan dalda bu ay sonuna kadar uzatılan KDV indirimi uygulaması da merakla bekleniyor.
Bingöl, KDV indiriminin devam etmemesi halinde ortadaki fark olan yüzde 7’lik oranın da fiyatlara artırım olarak yansıtılacağını belirtiyor. Fiyat artışlarına karşın yeme içme bölümünde işler düzeliyor. Başta bahçeli yerler olmak üzere kesim işletmelerinin yarısından fazlasının salgın öncesi ciroları yakaladığı belirtiliyor.
KAHVALTI YÜZDE 50 ZAMLANDI
En fazla talep gören yerler ise kahvaltının da dahil olduğu işletmeler. Kaşıbeyaz Lezzet Kümesi Lider Vekili Murat Kaşıbeyaz, artan besin enflasyonu nedeni ile maliyet baskısı altında olduklarını anlattı.
Geçen sene de birebir sıkıntıdan mustarip olduklarını fakat bunu fiyatlara yansıtamadıklarını lisana getiren Kaşıbeyaz, “Şu an ise hiçbir işletmenin artan fiyatları menüsüne yansıtmama üzere talihi yok. Pandeminin hizmet bölümüne darbesi kesimin direncini de kırdı. Pandemiden evvel serpme kişi başı kahvaltı 90 TL’yken, bugün 130 TL’ye çıktı. Bu da yüzde 50 artırım manasına geliyor ki bu şu an bütün yerler için geçerli olan bir durum” sözlerini kullandı.
50 TL’YE MARKA TİŞÖRT KALMADI
Geçen yıldan bu yana düşen satışlardan mustarip olan öbür bir bölüm ise hazır giyim oldu. Yılın değerli bir kısmını kapalı geçiren işletmeler öbür taraftan da hammadde sorunu ile baş etmeye çalıştı.
Başta pamuk olmak üzere en çok kullanılan girdilerde yüzde 80’i aşan fiyat artışı ile karşılaşan dal, başka taraftan da uzayan termin müddetleri nedeniyle sorun yaşadı. Markalar da artan maliyet artışlarını fiyatlara yansıtmaya başladı. Türkiye’de yüzlerce mağazası olan Inditeks Kümesi markaları yeni dönemi yüzde 30 artırım ile açtı. Yerli yabancı birçok markada emsal oranlarda fiyat artışı yaşandı. Kimi markalarda 50 TL’ye tişört bulmak artık zorlaştı.
MUTFAKTA YENİ DALGA BEKLENTİSİ
Mutfak gereçlerinde pandemi periyodunda hammadde fiyatlarına bağlı olarak yüzde 50’nin üzerinde artış yaşandığını lisana getiren Öksüz, “Şimdi bir artırım dalgası daha yaşanacak. Tüm mutfak eserlerinde yüzde 30-50 ortasında artırım bekliyoruz. Ne yazık ki hammadde fiyatlarında bir dengelenme olmazsa artış devam edecek” açıklamasında bulundu.
BODRUM’DA LAHMACUN 110, DÜRÜM 400 TL, BAKKALDA BİLE SU 10 LİRAYA YAKIN
Fiyat artış oranları bölgeden bölgeye farklılık gösteriyor. Bilhassa turizm destinasyonlarındaki fahiş fiyatlar, toplumsal medyada da gündem olmaya başladı. Kişi başı plaj giriş fiyatları 300 TL’den başlıyor, birtakım localarda ise fiyat 10 bin TL’ye kadar çıkıyor.
Geçen yıl kelam konusu fiyatlar 200 TL’den başlıyordu. Geçtiğimiz yıllarda çokça tartışılan lahmacun fiyatlarının ise artış oranı dudak uçuklattı.
Bodrum Türkbükü’nde geçen yıl 90 TL’ye satılan lahmacun 110 TL’ye çıkarken bir dürümün fiyatı 400 TL’yi buldu. Sokak ortasında satılan 500 mm’lik su bile 10 TL’ye dayandı.
Cumhuriyet
