Sıfır gümrük vergileriyle, teşviklerle ülkeyi tarımda dışa bağımlı hale getiren AKP, artık de bu siyasetlerin sonucu olan besin fiyatlarının yüksekliğinden yakınıyor. Halbuki fiyatlardaki artışın temel nedeni uygulanan bu yanlış siyasetler. Para kazanamayan çiftçinin banka ve kooperatiflere milyarlarca lira borcu var. Ucuza eser tüketemeyen yurttaş ise markete para yetiştiremiyor. Harcamayı kredi kartı ile yapıp bankaya borçlanıyor. Devlet kâfi kontrolü yapmıyor. Tarımda kâr büsbütün şirketlere ve aracılara kalıyor.
ÇİFTÇİ BORÇ BATAĞINDA
Artan besin fiyatları, salgın nedeniyle aslında geliri düşen yurttaşın bütçesini sarsarken, öbür yandan eserini ucuza satan çiftçi ise borç batağında yüzüyor. Çiftçinin kullandığı banka kredileri 130 milyar TL’ye yaklaştı. Tarım kredi kooperatiflerinin kullandırdığı kredilerin meblağı da yaklaşık 9 milyar TL. Borcunu ödeyemeyen çiftçi takibe düşmemek için öbür bankalardan yüksek faizle aldığı kredilerle borcunu kapatmaya çalışıyor. İcralık olan çiftçi, tarlasını, traktörünü satıyor. Yurttaş ise artan besin fiyatlarıyla başa çıkabilmek için banka kredisi ve kredi kartlarına biraz daha yükleniyor. Bir müddet sonra borç ödenemiyor. Ferdi takip borçlularından hala borcu devam eden kişi sayısı tüketici kredilerinde 2.3 milyon kişi. Kişisel kredi kartlarında ise 2.4 milyon kişi.
Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Remzi Suiçmez, tarımda planlama yetersizliğinden arz talep istikrarının sağlanamamasına, girdi maliyetlerinin yüksekliğinden dışa bağımlılığa, kuraklık ve salgından dünyada fiyatların yükselmesine kadar birçok sorun bulunduğuna dikkat çekti. Zincir marketlerin fiyatları belirleyip yönlendirdiklerini, bu tekelci yapının kesinlikle kamu tarafından denetlenmesi gerektiğini belirten Suiçmez, fiyatı arttığı için tenkit konusu olan ayçiçeğindeki duruma dikkat çekti. Suiçmez, şunları söyledi: “Ayçiçeği konusunda ülkemiz esasen hem tohum hem yağ konusunda dışarıya bağımlı. 2002’den 2020’ye kadar ithalat ölçüsü 8.5 kat artmış durumda. Dünya ithalatının yüzde 30’u ile birinci sıradayız. ABD Tarım Bakanlığı’nın varsayımlarına nazaran de ithalat oranımız yüzde 37’ye kadar çıkacak. Dünyada kuraklığın da tesiriyle ayçiçekyağına olan çok talep nedeniyle ağustosta ton başına 390 dolar olan fiyat, kasımda 605 dolara kadar çıktı. 2016’da 382 bin ton yağlık ayçiçeği tohumu ithalatı yapılırken, 2019’da 1.1 milyon ton ayçiçeği tohumu ithalatı yapıldı. Ayçiçeğinde kendimize yeterlilik oranımız yüzde 66.4. Üretim eksiğimiz var.”
‘İTHALAT YANLIŞINA DÜŞÜLDÜ’
Suiçmez, üretimin artırılması, takviyelerin vaktinde verilmesi, planlamada ayçiçeğine öncelik tanınması, girdi maliyetlerinin düşürülmesi, kredi faizlerinin aşağıya çekilmesi gerektiğini vurguladı. Tüm bunları yaparak çiftçinin üretmesini sağlamak yerine tahlil olarak ithalat yanlışına düşüldüğüne işaret eden Suiçmez, 5 Kasım’da ayçiçeği ithalatında gümrük vergisinin sıfırlandığını, 25 Kasım’da ise ayçiçek yağında yüzde 36 olan gümrük vergisinin yüzde 3’e indirildiğini anımsattı.
‘FİYATLAR BU TÜRLÜ DÜŞMEZ’
Fiyatların düşmesini beklerken yüzde 50 arttığına dikkat çeken Suiçmez, “Vergileri sıfırlayarak içeride yağ fiyatları düşmez. Salgın ve kuraklık nedeniyle daha değerli ithalat yapmak zorunda kalırız. Besin fiyatları da düşmez. Üreticimiz kazanamaz. Tüketicimiz ucuz yağa ulaşamaz. Bizim içeride üretimi artırmamız lazım” dedi. Buğdayda, soyada, mısırda da durumun tıpkı olduğunu anlatan Suiçmez, bu eserlerin birebir vakitte yem unsuru olarak kullanıldığını, fiyatlardaki artışın otomatik olarak et, yumurta ve süt fiyatlarını artırdığına vurgu yaptı.
“Çiftçinin eline geçen para artmıyor” diyen Suiçmez, çayır ve meraların kıymetine işaret etti. Son olarak maliyetlerin yüksekliğinden şikâyet eden üreticilerin daveti üzerine Biyogüvenlik Kurulu’nun mısır ve soyada GDO’lu hayvan yemine müsaade verdiğine işaret eden Suiçmez, bunu da yanlış bulduklarını söyledi. Suiçmez, “Yanlış devam ettiriliyor. Çiftçinin kazanması, tüketicinin ucuza eser alması sağlanamıyor. Ana kâr şirketlere gidiyor. Zincir marketlere, aracılara gidiyor. Kamu kâfi kontrolü yapmıyor. Alanı özel bölüme bırakıyor. En değerli sorun bunlar” dedi.
Besin fiyatlarını “dışalımla terbiye etme” anlayışının ülkeyi birçok eserde dışı bağımlı hale getirdiğini belirten Suiçmez, kendi çiftçimizden esirgenen takviyenin diğer ülke çiftçilerine verilmeye devam ettiğini söyledi. Suiçmez, “Ülkemizde evvelki yıllarda olduğu üzere pandemi sürecinde de yapısal sıkıntıları çözmek yerine ‘yerli ve milli’ söylemi dışında maalesef yerli üretimi ve üreticiyi müdafaaya yönelik somut ekonomik dayanaklara dayalı üretim seferberliğine yönelik kamucu tarım siyasetleri uygulamaya konulmamaktadır” dedi.
ZEYTİNYAĞINDA DURUM NE?
Türkiye, zeytinyağında üretici ülkelerden birisi. Lakin başka eserlerde olduğu üzere zeytinyağında da en az kazanan tekrar çiftçi. Yıllardır üretici, zeytinyağını maliyetinin çok altında düşük fiyattan sattı. Bu yıl ise çiftçi zeytinyağını 20-25 liradan satıyor. Çok daha düşük fiyattan yağı alan tüccar da var. Market raflarında ise zeytinyağının litre fiyatı 30 liradan başlıyor 50 liraya kadar çıkıyor. Çeşitli isimler altında daha yüksek fiyattan satılan da var. Sonuç olarak çiftçi yeniden kazanamıyor. Kazanan, şirketler ve ortacılar oluyor.
Cumhuriyet
