– Bu kadar genç yaşta, bir kısa metraj sinemaya ne kadar çok şey sığdırmışsınız, insan biriktirdiklerini yansıtır, bunların içinde hayatınızda misal süreçler var mı?
Sinemadaki olaylar çocukluğumda benim de başımdan geçti. Bunun dışında, Nebahat’i çok yakından tanıyorum. Ablam da idealist bir öğretmen. Şu anda Van’da çalışıyor ve öğrencileri için yapamayacağı şey yok. Kendisini ziyarete gittiğimde öğrencileri ve toplumla alakasını gözlemlemiştim. Hem onları hem de hayatımda yaşadığım benzeri tecrübeleri “Servis’in öyküsünde birleştirdim. Hasebiyle, ortaya sıcak ve samimi bir kıssa çıktı.
– Sinema yapıyorum, diyenlerin bile unuttuğu, üç yıl evvel kaybettiğimiz Sezer Sezin’i, sinemanın açılışında kullanıyorsunuz. Ve 1960 imali, Metin Erksan sineması, nereden aklınıza geldi?
Üniversitede öğrenciyken Metin Erksan sinemalarını ders kapsamında çok tartıştık fakat sinemanın bir kısmını kendi sinemamın açılışında kullanmamın öteki bir nedeni vardı. Metin Erksan’ın Sezer Sezin’in oynadığı Nebahat karakterinin sürücü olabilmesi ve kendini topluma kabul ettirebilmesi için erkekleşmesi gerekiyordu. Sinema aslında toplumsal cinsiyet eşitsizliği açısından çok şey söyler, bu nedenle “Şoför Nebahat” sinemasındaki o sahne de sinemanın öyküsüne çok hizmet ediyordu. Ayrıyeten iki sinema ve iki karakter ortasındaki zıtlığı da ortaya koymaya çalıştım. Servis’teki Nebahat karakteri “Şoför Nebahat” sinemasındaki karakterin tam karşıtı. Bayan kimliğini koruyarak bir uğraş alanı yaratıyor, onun “Şoför Nebahat” sinemasındaki üzere erkekleşmesine gerek yok. O, esasen bayan olarak çok güçlü ve bunu da kadınlığıyla ön plana çıkarıyor. Hasılı, Nebahat’in servisi kendi bayan kimliğiyle sürmesini istedim, bunu yaparken de erkekleşmesine asla müsaade vermedim.
KISA SİNEMA ŞENLİĞİ
– Kısa bir sinema için çok ödül. Nasıl gelişti süreçler; heyecan, paylaşma, karşılama?
Birinci, 2019’da Adana Altın Koza Sinema Festivali’nde gösterildi ve En Güzel Kurmaca Sinema Ödülü’nü aldıktan sonra bizim için öteki bir süreç başladı. Sinemanın görünürlüğü artmıştı. Fikir ve fikirlerini paylaşan herkes sineması çok sevdiğini belirtiyordu. Bu da bizim için en büyük gurur kaynağı. Dünya sahnesine çıkmamız ise Clermont-Ferrand Memleketler arası Kısa Sinema Festivali’nin Memleketler arası Yarışma’sına seçilmemizle başladı. Bu şenlik dünyanın en büyük kısa sinema şenliği, münasebetiyle sinema profesyonellerinin gözü bu şenliğin müsabaka kısmı üzerinde. Bu şenlikte müsabakaya başladığımız anda Oscar, BAFTA, GOYA ve Avrupa Sinema mükafatları sertifikalı şenliklerden de teklifler geldi. Sinema, kendini farklı bir alanda bulmuştu ve akabinde da mükafatlar gelmeye başladı.
– Eğitim siyasetlerinin yanlışlığı birçok toplumsal sorunu doğuruyor. Şahsen şahit olduğum, başşehre bir saat uzaklıkta Kastamonu’da “birleştirilmiş sınıflar” da tıpkı sizin sinemanın içinde geçtiği üzere bir soba, bir kara tahta, bir kitaplık ve hatta tuvaleti bile dışarıda köy okulları var. Öğrenciler 1, 1.5 saatlik yolu, yaz-kış yürüyerek aşıyor. Öğretmen kendi aracı ile alabildiği kadar öğrenciyi götürüyordu. Sizin sinemanızda bir dilekçe ile talep edilen, sürücüsü olmadığı üzere ön camı da çatlak bir minibüs tahsis ediliyor. Sineması bürokrasiyi eleştirmek için mi çektiniz?
Sineması bürokrasiyi aşmak için çekmedim, yalnızca var olan bir hakikatin ortaya çıkmasına vesile oldum. Bir sanatçı olarak bu kıssanın anlatılması gerektiğini düşündüm. Zira lakin öyküler aracılığıyla empati kurabilir ve birbirimizi anlayabiliriz. Dünyanın her yerinde benzeri sıkıntılar yaşayan beşerler var. Tahminen de sinemanın bu kadar karşılık görmesinin sebebi budur. Kelam ettiğiniz meseleler hâlâ yaşanıyor, yer araştırmaları sırasında baktığımız birtakım köy okulları bunu çok net gösteriyordu. Bu durumun düzeltilebilmesi için bir direktör olarak üzerime düşen şey bir sinema çekmekti ve ben de çektim.
– Sinema içinde Hasan Hüseyin Korkmazgil kelamları ve Ahmet Kaya, bestesi ve yorumu ile: “Öyle Bir Bir Yerdeyim Ki” kullanılıyor: “Dostum dostum, hoş dostum. Bu ne beter çizgidir bu. Bu ne çıldırtan istikrar. Yaprak döker bir yanımız. Bir yanımız bahar bahçe…” Yani çaresizlik…
Neden bu şarkıyı kullandığımın cevabını çok hoş özetlediniz aslında. Çok da sevdiğim bir müzik ve Nebahat’in içinde bulunduğu durumu çok hoş anlatıyor. Yaşanan tüm o çaresizlik içinde hâlâ bir umudun varlığı şarkıyı değerli kılıyor benim için. Servis’in kıssasında de buna misal bir durum var. Nebahat’in bir yanı yaprak dökerken, bir yanı da bahar bahçe aslında…
CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ
– 1969’larda doğuya öğretmen olarak atanan öğretmen, okulda tahta bulamayınca kapıdan tahta yapıyor. Yaratıcılığı ve tahlili hem aldığı eğitimde hem de kendinde bulabiliyor. Bu bayan olunca farklı. Sinemanızda müfettişin dediği üzere: “Öğretmen deyince kelli felli bir adam çıkacak sandım.” Sizce tahlil ne?
Bence sorun toplumda var olan toplumsal cinsiyet eşitsizliği. Bir tahlil istiyorsak bu eşitsizliği ortadan kaldırmamız gerekiyor. Kelam ettiğiniz diyalogda da bunu vurgulamaya çalıştım. Toplumda birtakım meslekler yalnızca erkeklerle anılır bir hal almış durumda. Bunun çok saçma olduğunu göstermemiz lazım, bu türlü bir şey yok. Var olan tek şey, işini iyi yapan “insan”lar, o kadar. Mesleklere ve rollere bu açıdan yaklaşmamız, onları cinsiyetten arındırmamız gerektiğine inanıyorum. Lakin bu halde daha iyi bir toplum oluruz.
– Sinemanızda dağlarda adeta mahsur kalmış bir bayan öğretmenin öğrencilerine öğretmek ve tahlil yolu arayışını sunarken aslında bayan olmanın ötesinde, bu üretkenliğine evvel kendinden başlaması gerektiğini vurguluyorsunuz. Gerçek mu?
Kesinlikle! Birinci evvel kendimizi tanımamız gerekiyor. Toplumda var olan sorunları çözmek istiyorsak değişime de kendimizle başlamalıyız. Evvel kendimiz olmalıyız ki öbürleri da bizi iyi anlayabilsin, aslında ne söylemek istediğimizi kavrasınlar. Aksi taktirde bir irtibat kopukluğu meydana geliyor. Münasebetiyle, üretkenliğe ya da bir işi başarmaya giden yol, kendini tanımaktan ve anlamaktan geçiyor.
DERVİŞ ZAİM, HOCAM…
– Sinemanızda Derviş Zaim’e de teşekkür ediyorsunuz, dayanağı oldu mu, yoksa idolünüz mü?
Derviş Zaim üniversiteden hocam. Fikirlerine ve fikirlerine çok değer verdiğim bir isim. Her yazdığımı kendisine okuturum, ne memnun bana ki o da hiç kırmadı beni. Sinemanın senaryo evresinde da takviyesi çok büyüktü. Ondan gelen yorumlar beni de sineması de çok geliştirdi.
– Sizden uzun metrajlı sinema ne vakit izleyebileceğiz?
Birinci uzun metraj sinema projeme hazırlanıyorum. Planladığımız üzere giderse 2021’de çekmek istiyorum.
Cumhuriyet
