Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Sema Anak, çocuklarda sık görülen anemiye karşı toplumda yanlışsız bilinen yanlışlara dikkati çekerek aileleri uyardı.
Anak, 18 yaşına kadar süren çocukluk periyodunun daima büyüme ve gelişmeyi kapsadığını belirterek, “Bunu sağlayacak besin ve mineraller kesinlikle kâfi ölçülerde tüketilmelidir. Bilhassa süt çocukluğu ve okul öncesinde demir, B12, folat üzere besinlerin yetersiz alınması büyüme-gelişim yanında zeka gelişimini de olumsuz tesirler. Anneler büyük bir hassaslıkla en güzelini yapmaya çalışırken kimi yanlışsız bilinen yanlışları da ne yazık ki yapabilmektedir. Öncelikle anne sütünün eşsiz olduğunu da belirtmek gerekir. Bilhassa birinci 6 ayda vaktinde doğmuş bir çocuğun tüm ihtiyaçlarını karşılar. D vitamini, bazen demir eklenebilir. Anne sütü 2 yıla kadar verilmelidir, lakin 6’ncı aydan sonra gerekli destekler yapılmalıdır. Bu mevzuda yetersiz kalınması kıymetli anemilere (kansızlıklara) yol açabilir. Örneğin demir ihtiyacı karşılanamazsa çocuk gece çok huzursuzdur ve uyumakta zahmet çeker” diye konuştu.
BALIKTA KIRMIZI ET KADAR B12 VE DEMİR YOK
En iyi demir kaynağının kırmızı et olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Anak, şöyle devam etti:
“En iyi demir kaynağı olarak karaciğer, kırmızı et, sakatat, kümes hayvanları, koyu yeşil yapraklı sebzeler, balık, kuru baklagiller, kabuklu yemişler, taze ve kuru meyveler, yumurta sıralanabilir. B12 vitamini ile demir en çok kırmızı ette ve yumurta sarısında bulunur. Tavuk ve balık üzere beyaz ette, kırmızı et kadar B12 vitamini ve demir fazla değildir. Folik asit daha çok yeşil yapraklı besinlerde bulunur. Bitkisel besinlerden da demir alabiliriz. Yeşil yapraklı bitkilerde, hububat dediğimiz mercimek, nohut, fasulye üzere besinlerde demir bulunur. Lakin bedenimizden en iyi emilen demir hayvansal demirdir. Sakatatların iyi bir demir kaynağı olduğu bilinmektedir. Fakat bir yaşından küçük bebeklere karaciğer dışında hiçbir sakatat yedirilmemelidir. Bilhassa beyin, böbrek, dalak, lisan ve işkembe üzere besinler virüs ve bakteri üzere mikroorganizmalar açısından son derece risklidir.”
NİKOTİN NEDENİYLE ISPANAK ÖNERİLMEZ
Bilinenin tersine ıspanakta demirin az bulunduğunu tabir eden Anak, “1800’lü yıllarda ıspanaktaki demirin hesaplamasında yapılan bir virgül yanlışı 1930’lu yıllarda ortaya çıktı, lakin hala ıspanak yenmeli diye teklifler sürüyor. Ispanak yalnızca folik asit, magnezyum, fosfor üzere mineraller açısından zengindir. Ayrıyeten içerdiği nikotin nedeniyle süt çocuklarında önerilmemektedir. Brokolide ıspanağa göre daha fazla demir vardır. Birebir formda demir kaynağı olarak çok önerilen pekmezin içindeki demir de tekrar bir hayvansal protein kadar fazla değildir. Pekmez, demir, kalsiyum, fosfor, potasyum içerir, kolay ve besleyici bir güç kaynağıdır. Demir ihtiyacı yüksek olan bebek ve çocuk beslenmesinde tatlandırıcı alternatifi olarak kullanılabilir. Fakat kan şekerini süratli yükseltmesi sebebiyle porsiyon denetimine dikkat edilmeli, glukoz-fruktoz içermemelidir. Ülkemiz üzere Akdeniz jenerasyonunda yer alan ülkelerde Akdeniz Anemisi de sıktır. Gerek taşıyıcılık gerekse hastalıkta demir birikimi kelam bahsidir. Yalnızca demir eksikliği anemisi ve Akdeniz taşıyıcılığı bir ortada olduğunda hekim denetiminde demir kullanılabilir” formunda konuştu.
KEÇİ SÜTÜ VE İNEK SÜTÜNE DİKKAT
Son yıllarda anne sütüne benzerliği nedeniyle keçi sütü önerildiğine de dikkati çeken Anak şu ikazlarda bulundu:
“Hiçbir şey anne sütünün yerini tutamaz. Ayrıyeten tek başına kullanımı sorun yaratabilir. Keçi sütünün de eksik istikametleri vardır. Bebek, yalnızca keçi sütüyle beslenirse kansızlık ortaya çıkar. Demir, bakır, folik asit ve vitamin B12 eksikliği kansızlığa sebep olabilir. Ayrıyeten D vitamini açısından da yetersizdir. İnek sütü kullanımı da demir eksikliğinin bir öteki kıymetli nedenidir. İnek sütü zati kâfi demir içermez. Fazla ölçüde inek sütü tüketmek demirin emilimini bozmasının yanı sıra bağırsaktan ince ince kanamalara sebep olarak demir eksiliği gelişimine de yol açabilir. Tercihen birinci bir yıl inek sütü tüketilmemelidir. Bir yaşından küçük bebeklerde süt yerine yoğurt ve peynir üzere formlarını tüketebilir. Bir yaş sonrası inek sütü tüketilebilir, ama günlük 500 mililitreyi (2 su bardağı) geçmemelidir.”
ÇAY VE YUMURTA BEYAZI DEMİR EMİLİMİNİ ZORLAŞTIRIR
Son yıllarda süratle kullanımı yayılan kefir için de açıklamalarda bulunan Anak, “Kefir çok faydalı olmakla bir arada, kimi kaynaklarda yer aldığı üzere içerisinde tüm vitaminler ziyadesiyle bulunmaz. Kefir; A, B2 ve B12 vitamini içerir. A ve B2 vitaminlerini çok yüksek ölçüde içermiyor olsa da son derece kıymetli bir vitamin tipi olan B12’yi yüklü ölçüde içerir. Her gün bir buçuk bardak kefir, gereksiniminiz olan tüm B12’yi alabilmenizi sağlar. Bunun üzerindeki ölçülerin birikime neden olduğu gözlenir. Ayrıyeten kefir; tek başına tüketilebilecek bir eser değildir, takviye bir besin olarak önerilebilir. Birtakım yiyecekler de bedende demirin emilimini zorlaştırabilir. Bunlar çay, kahve, lif, soya proteini ve yumurta beyazıdır. Demir eksikliği tedavisi gören çocuklarda, çok çay içirilmesi içindeki teinin demiri bağlaması nedeniyle emilimi bozabilir. Misal halde süt, yoğurt ve peynirle birlikte alımında kalsiyum, demiri bağlayarak emilimini azaltır. Demirin midede emilmesi için ortamın asidik olması gerekiyor. Bu nedenle portakal suyu ile içilen demir ilacının emilimi daha fazla olabilir” sözlerini kullandı.
Cumhuriyet
