30 Ekim’de 6.9 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde başlatılan hasar tespit çalışmaları sona erdi. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın İzmir’deki hasar tespit çalışmalarına katılan inşaat yüksek mühendisi Ömer Arslan, kentte binaların durumuna ait değerlendirmelerini Cumhuriyet’le paylaştı. Kimi vatandaşların “Binamız mühürlenir” endişesiyle hasarlı yapıları bildirmediğini kaydeden Arslan, İzmir’deki tüm yapıların hasar tespitinin ayrıntılı olarak yapılması gerektiğini söyledi.
‘RIZA BEY’ ÖRNEĞİ
Ağır yahut orta hasarlı olarak tespit ettikleri binaların birçoklarının eski ve yapı kontrolü olmadan inşa edildiğini kaydeden Ömer Arslan, “Eski binalar, kullanılan demir ve beton kaliteleri, üretim koşulları ve uzun vakit boyunca uğradıkları korozyon nedeniyle 7 büyüklüğünde sarsıntı kuvvetine dayanacak güçte değil” dedi.
Yaşanan zelzelede binaların hasar almasının etkenlerinden birinin de tasarım yanılgıları olduğunun altını çizen Arslan, yıkılan İstek Beyefendi Apartmanı’na dikkat çekerek, “Bu yapı, güçlü (büyük) kiriş, zayıf (küçük) kolon tasarımı ve materyal kalitesizliği nedeniyle 37 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu” tabirini kullandı. İzmir’deki binaların yüzde 85’inin eski olduğunu ve ‘2007 Türkiye Zelzele Yönetmeliği’ne uygun bulunmadığını belirten Arslan, “6.9 büyüklüğünde bir sarsıntıya maruz kalmış ve yorulmuş bu özellikteki binaların bir sonraki zelzelede daha ağır sonuçlar yaratacağını söyleyebiliriz” diye konuştu.
HASARLI BİNALAR BİLDİRİLMEDİ
Zelzele sonrasında binası hasar alan vatandaşların inceleme sırasında kendilerine en çok “Binamız inançlı mi?” sorusunu yönelttiğini söz eden Arslan, “Bir binanın bu zelzeleye dayanmış olması bir sonraki sarsıntıya dayanacağı manasına maalesef gelmiyor. ‘Binamız mühürlenir’ kaygısıyla hasarlı binaları ihbar etmeyen konut sahipleri, “müşteri kaybederiz” endişesiyle binada oluşan hasarları zelzeleden çabucak sonra kapatmaya çalışan esnaf oldu. Bu türlü bir zelzeleden sonra bu formda korkusuz ve önlemsiz davranılması kabul edilemez. Bu yüzden ihbar gelmemiş de olsa İzmir’deki tüm yapıların hasar tespitinin ayrıntılı olarak yapılması gerekiyor” diye konuştu. Arslan, İzmir zelzelesi ve buna benzeri büyüklükteki zelzeleleri Türkiye için bir ihtar olarak düşünmek gerektiğini söyledi.
İnşaat yüksek mühendisi Ömer Arslan
Ege Denizi’ndeki fayların etkinliği ve daha büyük zelzelelere neden olabileceğinin altını çizen Arslan, “Bu zelzelede 115 kişi hayatını kaybetti, 12 bina yıkıldı ve yaklaşık 400 bina ağır hasar aldı. Tekrar birebir durumu yaşamamak ismine binaların riskli yapı tespitinin ve gerekli güçlendirmelerin 2018 Zelzele Yönetmeliği’ne uygun halde yapılması gerekiyor” dedi.
HANGİ İLÇELER RİSKLİ, HANGİLERİ İNANÇLI?
Hasar tespit çalışmaları ve sarsıntı sonrası araştırmaları pahalandıran Ömer Arslan, İzmir’in taban yapısına ait ise şu bilgileri aktardı:
Zelzele en çok Bayraklı ilçesine hasar verirken Karşıyaka ve Konak ilçelerinde de ağır hasara neden oldu. Zelzele merkez üssüne coğrafik olarak daha yakın olmasında karşın Balçova, Gaziemir ve Buca üzere ilçelerde daha az şiddette hissedildi. AFAD’ın sarsıntı sonrası paylaştığı zelzele ivmeleri incelendiğinde Bayraklı, Karşıyaka, Konak ve Çeşme ilçelerinde kaydedilen ivme pahaları, başka ilçelerin ivme kıymetlerinden ortalama 3 kat daha yüksek. Bunun nedeni literatürde “zemin büyütmesi” olarak isimlendirdiğimiz kavram. Bayraklı ve Karşıyaka ilçeleri daha çok alüvyon taban üzerine heyeti olduğu için sarsıntısı kaya yahut marn katmanı üzerine konseyi olan Buca, Balçova üzere ilçelerden daha şiddetli hissetti. Ayrıyeten bu bölgelerde yeraltı su düzeyi yüksek ve alüvyon yer olduğu için 1999 Gölcük zelzelesinde birçok binanın yıkılmasına neden olan “sıvılaşma” kavramı da binaların hasar almasında aktif rol oynadı.
Cumhuriyet
