Koronavirüs salgını fizikî ve ruhsal rahatsızlıklarının yanı sıra, uyku sorunlarını de beraberinde getirdi. Şahısların günlük sistemlerinin bozulması ile uykuda müddetlerinde kayma, enfeksiyona bağlı uyku bozuklukları üzere meseleler yaşadığını söyleyen Prof. Dr. Muhammed Akkoyunlu, koronavirüs pandemisinde uyku sorunu yaşayan bireylerde artış olduğunu lisana getirdi.
100’e yakın tanımlanmış uyku hastalığının var olduğunu tabir eden Akkoyunlu, “Bu hastalıkları 3 ana kısımda inceleyebiliriz. 1’inci uykuda faz kayması ve uykunun müddetinin azalması. Çağdaş ömür ve beraberinde getirdiği ışık kirliliği artık daha geç uyumamıza neden oldu. Bu durum uykunun kalitesini bozuyor ve uykudan alacağımız faydayı önemli olarak azaltıyor. 2’nci uyku uykunun yönetilmesinde sorunlar. Burada uykuyu kurgulayan beynin uykuyu yönetmesindeki yetersizlikler ve kodlamadaki yanılgılar rol oynar. Uykuda büsbütün ortadan kalması gereken bedensel hareketler devam etmesi ile oluşan çok gizemli ve değişik bozukluklar kümesidir. Son olarak da uykunun devamı sırasında horlama ile ortaya çıkan teneffüs sistemi bozukluklarıdır. Uyku bozukluğundan muzdarip şahısların yüzde 95’i bu son guruptadır. En çok bu hastalık kümesi görülmektedir” dedi.
PANDEMİDE UYKU BOZUKLUĞU OLAN BİREYLER ARTTI
Pandemi sürecinde birçok kişinin toplumsal olarak kısıtlandığını, psikolojilerinin olumsuz etkilendiğini ve buna bağlı olarak uyku sorunlarının yaşandığına dikkat çeken Prof. Dr. Akkoyunlu, “Gündüz ne kadar yaşıyorsak, gecemize o kadar tesir ediyor. Gün içerisinde ne kadar hareketsiz kalıyorsak, gece uykusunda o kadar bozulmalar meydana geliyor. Gün içinde gereğince hareket edilmediği için o dinlendirici derin uyku maalesef gerçekleşmiyor. Pandeminin beraberinde getirdiği ruhsal baskıyla bir arada, gece uykuları önemli biçimde etkileniyor. Çok değişiktir uyku bedenin savunma sistemini dengeleyen en değerli ögedir. Bu nedenle aslında bu uykudaki bozulmalar birebir vakitte Covid-19’a karşı savunmamızı da bozuyor. Tıpkı vakitte Covid-19’un, uyku üzerindeki olumsuz tesirleri de kelam konusu. Covid-19 geçirenlerde de önemli formda uyku bozuklukları meydana geliyor. Toplumsal olarak hem ruhsal baskı altında kaldığımız hem de genel olarak vücudumuzun gerilim altında kaldığı bir devir. Bu nedenle uykuda önemli bozulmalar var. Hayatımızın nizamı bozuldu. Hasebiyle geç yatıyoruz, geç kalkıyoruz” diyerek bu nedenlerin tamamının uyku ritminde, fazında ve anatomisinde bozukluklara neden olduğunu belirtti.
GÜN İÇERİSİNDEKİ UYUKLAMALARA DİKKAT
Birçok kişinin, uyku hastalığını fark etmediğini söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “100 e yakın uyku hastalığı var. Bu hastalıkları 8 ana başlık altında inceliyoruz. Büyük bir kısmı organik olmayan, saptayamadığımız nedenlere bağlı olan hastalıklar. Bir kısmı ise uykunun yapısıyla ilgili olarak ilerleyen organik bozukluklardır. En sık görüleni ise solunumsal uyku apne sendromudur. Gece horlamanın olduğu, gün içerisinde uykusuzluğun meydana geldiği ve bazen nefes durmalarının eşlik ettiği bir hastalık kümesini oluşturur. İnsanların büyük bir kısmı bunu fark edemiyor. Kişinin kendisinde fark edebileceği en değerli sendrom, şayet gündüz kalktığında uykusunu yeteri kadar almış olarak kalkmıyorsa, gün içerisinde uyuklamalar meydana geliyorsa gece bir sorun vardır. Kişi bu sorunları yaşıyorsa, bir doktora gitmelidir” diye konuştu.
KİMİ UYKU BOZUKLUKLARI MEVTLE SONUÇLANABİLİR
Bazen olağan üzere gelen, şahısların örtebildiği bozukluklar olduğunu belirten Prof. Dr. Akkoyunlu, “Örnek verecek olursak, kişilik bölünmesi var. Çok nadir olarak görsek de şahıslar farklı kişiliklere bürünerek, uykuda meydana gelen bir bozukluğa bağlı olarak, genel itibariyle farklı şahıslarmış üzere davranırlar. Bu çok farklı bir tablodur. Tıpkı vücutta iki başka kişinin hayatına devam ettiği bir olaydır ve çoklukla birbirleriyle karşılaşmazlar. Bunun dışında uzun müddet devam eden uykular vardır. Bazen komayla karışırlar. Bunlar bir enfeksiyona bağlı olarak meydana gelebiliyorken, uykunun kendi bozukluğuna bağlı olarak da meydana gelebilir. Bir kısmı da vefatla sonuçlanabilir” dedi.
UYKU TERÖRÜ SENDROMU
Uykuda darp, dövme üzere olayların yaşanabildiğini söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Yine uyku sırasında hareket bozukluğu dediğimiz kalkıp yürüme, sokağa çıkmaz yahut komplike davranışlar sergilenebilir. Uyku terörü olarak isimlendirdiğimiz bozukluk; yanındakini dövme, darp etme ve bazen öldürme ile sonuçlanabilir. Buna bağlı olarak davalar görülebilir lakin dava, uykuya bağlı olup kişinin şuuru yerinde olmadığı için düşebilir. Uyku kaynaklı birçok sıkıntıyla karşılaşabiliyoruz. Çok değişik bir dehlizdir” sözlerini kullandı.
YARI KOMA HALİ: UYUYAN HOŞ SENDROMU
Bir öbür uyku sorunu olan ‘Uyuyan Hoş Sendromu’nun da önemli sonuçları olabileceğini vurgulayan “Uyuyan hoş sendromu da uyku bozukluklarından birine örnektir. Ne kadar ismi uyuyan hoş sendromu olsa da genel de erkeklerde gözlenen bir durumdur. Beşerdeki kış uykusu da denilmekte. Nedeni net olarak bilinmemek ile enfeksiyona bağlı meydana geldiği düşünülen çok çok seçkin görülen bir hastalıktır. Gidişatı genel olarak iyi olmakla birlikte bazen mevt ile de sonuçlanmaktadır. Bazen bu uzun müddet uyku atakları tam bir uyku hali değildir. Yarı koma halidir diyebiliriz. Bu tip bozukluklarda farklı medikal müdahaleler yapılabilir” halinde konuştu.
PROFESYONEL DAYANAK İLE TEDAVİ EDİLEBİLİR
Uyku problemlerinin profesyonel bir dayanak ile çözülebileceğini aktaran Prof. Dr. Akkoyunlu, “Öncelikle hastalığa neyin neden olduğu bulunmalı. Organik bir bozukluksa, onu ortadan kaldırmak lazım. Hayat biçiminden kaynaklanan ya da davranışsal bir bozukluksa bunun düzeltilmesi gerekir. Fakat şunun altına çizmek lazım, uykuyla ilgili olan sorunların büyük bir kısmı profesyonel dayanakla çözülebilir” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
Cumhuriyet
